Mùi cuả thương nhớ
Áo xông hương của chàng vắt mắcĐêm nằm em đắp lấy hơi
Cũng như trí nhớ, có những mùi thoảng qua mà nhớ suốt đời, có những mùi đến rồi sẽ quên. Nếu ai đó hỏi rằng bạn nhớ mùi nào nhất, thì tôi tin là người ấy đang muốn hiểu về bạn sâu sắc. Bởi mùi vị – sự trải nghiệm rất đỗi riêng tư - sẽ phần nào đó chỉ dẫn về tuổi thơ, quá khứ, những khát vọng và ao ước, những ám ảnh và ẩn ức của bạn. Còn tôi, nâng niu ký ức về mùi như nâng niu ký ức thương nhớ về những ngày đẹp tôi đã sống qua….
Những người ở phương Nam, nơi quanh năm ấm áp, hẳn vô cùng thiệt thòi vì không có được cảm giác thèm mùa. Đất Bắc, người ta sống qua oi bức hấp hối của mùa hạ bằng nỗi nhớ rét, bằng tha thiết chờ mong cơn gió lạnh đầu tiên tràn về đem theo quà tặng là một mùa mới. Khi trời trở gió, mẹ mang quần áo trái mùa đã cất từ năm ngoaí ra để hong nắng. Những áo sợi, khăn len được ủ trong hòm gỗ mở ra tỏa mùi thân thuộc cũ kỹ - mùa đông đã khẽ khàng đến dưới sào phơi giăng ngang sân nhà mình. Ngày chưa có nước hoa và xả vải Comfort - mùi thấm trong quần áo thuần chất là mùi cơ thể. Mùi trầu cốt cuả bà quyện nồng trong áo bông gạo, mùi khét thuốc lào và mồ hôi trong áo trấn thủ của bố, mùi dịu dàng ấm khói bếp của quần áo mẹ, mùi hoi ngậy của chó mèo con trong quần áo lem nhựa cây của lũ trẻ. Mùa đông miền Bắc kéo dài và buồn. Làng mạc nối tiếp nhau bằng những cánh đồng. Khi chân rạ mới gặt đâm tua tủa lên nền trời chiều, người ta chuẩn bị đốt đồng cho vụ mùa mới. Những đống rấm lẫn cỏ và rạ còn nguyên bùn đất, gốc cây tươi và khô trộn lẫn, lửa âm đỉ bén trong ruột đống rấm hơn cả sự kiên nhẫn. Những người quê ra thị thành sống, tình cờ một chiều đông lạc ra vùng ngoại ô, bắt được mùi khói đốt đồng ẩm mục và hăng ngái luồn trong gió bấc, dù mơ hồ mà đủ cay mắt, mà rưng rức nhớ ký ức rơm rạ với những ngày đông lê thê. Mùi của cánh đồng mùa đông mênh mông xám, với trơ trọi cằn khô chân rạ -chính xác là mùi buồn.
Đậm đà nôn nao là mùi Tết. Bắt đầu là mùi oi khét của khói đốt vàng mã ngày tiễn Ông Công Ông Táo về trời. Sau 23 tháng chạp, không khí Tết bắt đầu đậm đặc: đào quất mua về bày trước hiên, măng khô được mang ra ngâm, từng bức tường thơm vôi trắng mới quét, mẹ đốt rơm nếp thay chân nhang bát hương. Mùi nhang trầm tỏa ngát không đủ xua những quẫn bách lo nghĩ của người lớn. Cái Tết đã gần kề, lòng con trẻ náo nức đâu hiểu những ngược xuôi khốn khó của cha mẹ nghèo. Bọn trẻ cuống quýt khi đến ngày gói bánh chưng. Cả năm, chúng chỉ có một đêm dài thức canh nồi luộc bánh. Ngoài trời thì sương giá buốt lạnh, chiếc nồi gang cỡ đại bắc trên bếp củi đỏ rực, sôi lục bục suốt đêm trường. Quanh bếp luộc bánh là cuộc xum họp sớm của cả gia đình, ngô khoai được nướng trên than hồng đậm đà cho những câu chuyện kể thủ thỉ trong đêm. Bọn trẻ quấn quanh mình chiếc chăn mỏng, ngồi co ro sưởi lửa, chúng thấy mình đặc biệt quan trọng. Nửa đêm, những chiếc bánh chưng con bằng bàn tay gói riêng cho lũ trẻ được vớt ra, mùi lá dong quyện mùi gạo nếp ùa ngậy trời đêm. Mùi đẫm nứớc của chiếc bánh mới vớt ướp đầy nỗi thèm khát chờ mong của lũ trẻ- cái mùi no ấm thiêng liêng ấy, như khởi sự cho thời khắc trọng đại của năm mới. Hẳn vì thế miếng bánh chưng bóc ra đầu tiên, nóng hổi, mới chính là miếng ngon nhất trong cả kỳ Tết.
Vào cuối chiều Tất niên, khi các việc dọn dẹp nội trợ đã xong hết, những mùi trộn rộn đã dịu đi - cũng là lúc những người phụ nữ mới rảnh ra để tắm táp cho hết những “dấu vết” năm cũ. Mẹ long trọng đun một nồi nước lá mùi già để cả nhà tắm gội. Từ tháng Mười một, khi hoa rau mùi bắt đầu già bông, các bà các cô đã tranh thủ gội đầu bằng nước lá mùi nấu cùng hương nhu, vỏ bưởi. Nhưng nồi nước lá mùi già vào đêm 30 lại hoàn toàn khác, trân quý như một nghi thức thanh tẩy tinh thần, để người ta được thơm tho tinh khiết, sáng láng và thiện lương hơn. Để rồi mùi ấm nồng nàn mà thanh khiết của nước tắm lá mùi như một biểu tượng luôn nhắc ta nhớ đến Tết, đến chăm chút yên ấm của những người đàn bà dành cho chồng con.
Mùi ngọt của tết còn là hương đất tỏa buổi sáng sớm đầu tiên mở cửa nhà. Mưa xuân mỏng như sương rắc, chỉ đủ làm ẩm không gian và gọi mùi ngai ngái lan từ đất mềm. Hơi đất nhẹ và mơ hồ luẩn quất với mùi nhựa cây mới ứa, mùi chồi nụ đang cựa mầm. Phải dậy rất sớm, khi trời đất còn tĩnh như mặt nứớc lặng sóng, mới ngửi thấy mùi đất sáng đầu năm.
Cũng như ký ức, mùi đan dệt lên nhau như những trầm tích. Có những mùi tưởng đã quên rồi bỗng một ngày tình cờ, một động chạm tình cờ - mùi sống động lại trong ta nguyên vẹn. Có những mùi muốn thủy chung lưu giữ, tự dưng có ngày nhạt nhoà dần như không thân quen. Trong những mùi để thương, cồn cào nhung nhớ nhất là mùi người tình. Khi cất lên lời: Em nhớ mùi anh! Thì đó là tỏ bày thật thà và nồng nàn nhất. Người sơ vẫn có thể nhớ nhau bằng các “chỉ số” thị giác như dung nhan, dáng vóc, cử chỉ. Nhưng nhớ nhau bằng mùi nhất thiết phải có những gắn kết thân thể. Những người vợ lẻ bóng, đêm ngủ đắp khăn đắp áo chồng để dịu nhớ. Có người chồng xa vợ, lật chăn gối choáng váng vì mùi tóc, mùi da thịt thơm mượt, mùi hơi thở ấm nồng tin cậy của cô vợ trẻ còn đượm đâu đây. Nước hoa không bao giờ tạo nên được thứ mùi sexy, ngây ngất và cá biệt như mùi cơ thể. Xạ hương tình yêu chỉ tỏa trong tưởng tượng của người đối ngẫu, nên khi nhắm mắt, tôi tin bạn sẽ thấy người mình yêu rõ hơn.
Vạn vật đều được Tạo Hóa trao mùi như một nhận diện. Cái gì bỗng dưng bị mất mùi sẽ trở nên vô cùng kỳ dị, đó là nỗi hoảng sợ của sự đánh mất bản thể. Bạn tôi cho rằng cứ ngửi mùi là biết nhà nào giàu, nghèo, hạnh phúc, hay suốt ngày caĩ nhau. Nhà không có tình yêu mùi lạnh và khô, đương nhiên không giống mùi ngọt ngào nồng ấm trong tổ uyên ương ríu rít. Ký ức về mùi là trải nghiệm riêng tư của mỗi người. Trong những mùi thương nhớ tôi luôn thèm gặp lại, có mùi của sự tĩnh lặng. Đó là mùi của thanh thản và bình yên. Đơn giản chỉ là mùi lá cây tỏa tinh dầu sau cơn mưa trái mùa. Mùi tinh khiết của đêm về sáng khi trăng hạ tuần luồn qua rèm cửa, đẹp như ánh trăng chiếu xuống sân nhà tôi ngày thơ bé. Mùi ám khét khói thuốc trên ngón tay dịu dàng của người đàn ông tôi yêu. Mùi ly trà nóng buổi sáng, mùi nồi cơm sôi buổi tối, mùi mực in ủ sâu trong những cuốn sách, mùi của ngày chậm ngưng đọng uể oải, mùi của kiệt sức và cô độc sau những vật vã cuồng điên. Ẩn một góc sâu kín trong tim tôi như một bảo bối để dành, mùi an ủi và không ruồng bỏ bất kể khi tôi đau ốm hay tràn đầy sinh lực. Sống từng ngày, tôi lưu mùi như lưu cội rễ, như lưu ký ức những ngày đã mất không thể trở lại cùng tôi.
Quỳnh Hương
posted by CapriR @ 2:06 PM
